Bệnh uốn ván

• Thông tin chung
  - Tác nhân gây bệnh: Độc tố vi khuẩn uốn ván Clostridium tetani. Trực khuẩn uốn ván phát triển trong môi trường yếm khí và có thể tạo nha bào. Vi khuẩn bị diệt ở 56oC nhưng nha bào rất bền vững với nhiệt và các chất sát trùng, có thể tồn tại nhiều năm trong đất.
  - Phương thức lây truyền: Qua các vết thương bị nhiễm đất, bụi, phân động vật, phân người; qua vết rách, bỏng; phẫu thuật, đẻ không vô khuẩn.
  - Triệu chứng: Đau, co cứng cơ (cứng cổ, hàm và cơ bụng), khó nuốt, uống sặc, sốt, co giật và co thắt. Đối với uốn ván sơ sinh: Trẻ bỏ bú, khít hàm, co cứng toàn thân.
  - Biến chứng: Gãy xương, khó thở, tử vong
• Vắc xin dự phòng

  STT	Tên thương mại	Nhà sản xuất	Bản chất	Lịch tiêm	Đường tiêm
  1	TETRAXIM	Sanofi (Pháp)	Là vắc xin 4 trong 1 chứa 4 thành phần kháng nguyên: Giải độc tố bạch hầu, giải độc tố uốn ván, ho gà vô bào, vi rút bại liệt bất hoạt típ 1,2,3.	Liều dùng: 0,5 ml Lịch tiêm: • Lịch tiêm cơ bản: Bao gồm 3 mũi tiêm, cách nhau từ một đến hai tháng, kể từ khi trẻ được hai tháng tuổi. • Lịch tiêm nhắc lại: Một mũi trong năm thứ 2 và một mũi lúc 5-13 tuổi. Chống chỉ định Người bị dị ứng nặng (phản vệ) sau mũi tiêm trước hoặc với bất cứ thành phần nào của vắc xin. Người bị bệnh não tiến triển. Trẻ bị sốt hoặc bệnh cấp tính (phải hoãn tiêm). Không tiêm cho trẻ từ 6 tuổi trở lên với vắc xin ho gà toàn tế bào. Tác dụng không mong muốn - Các phản ứng thường được báo cáo nhất là phản ứng tại nơi tiêm, quấy khóc bất thường, ăn kém ngon và cáu kỉnh. - Phản ứng nặng: Sốt cao kéo dài cần nhập viện, phản vệ rất hiếm gặp - TETRAXIM + Các phản ứng thường được báo cáo nhất là phản ứng tại nơi tiêm, quấy khóc bất thường, ăn kém ngon và cáu kỉnh. + Phản ứng phù (sưng) chi dưới khi tiêm cùng với vắc xin có chứa Haemophilus influenzae típ b cũng được ghi nhận. Các triệu chứng này không đi kèm với dấu hiệu về tim – hô hấp.  Những điều cần lưu ý Hoàn thành miễn dịch cơ bản trước 6 tháng tuổi. Sau đó tiêm nhắc lại 1 liều bổ sung để kéo dài miễn dịch bảo vệ.  - TETRAXIM: + Nếu trước đây, sau khi tiêm vắc xin có chứa giải độc tố uốn ván (vắc xin uốn ván) con bạn bị hội chứng Guillain – Barre (nhạy cảm bất thường, liệt) hay viêm dây thần kinh cánh tay (liệt, đau lan tỏa ở cánh tay và vai), bác sĩ sẽ quyết định có tiếp tục dùng vắc xin có chứa giải độc tố uốn ván nữa hay không. + Nếu trẻ từng bị phản ứng phù nề (hay sưng) ở chi dưới sau khi tiêm vắc xin có chứa thành phần Haemophilus influenzae típ b, thì hai vắc xin: vắc xin Bạch hầu – Uốn ván – Ho gà – Bại liệt và vắc xin Haemophilus influenzae típ b nên tiêm ở hai vị trí tiêm khác nhau vào hai ngày khác nhau.	Tiêm bắp
  2	Infanrix hexa	GSK (Bỉ)	Là vắc xin chứa 6 thành phần kháng nguyên: Giải độc tố bạch hầu, giải độc tố uốn ván, ho gà vô bào, kháng nguyên bề mặt viêm gan B, kháng nguyên Polisaccharide của Hib và vi rút bại liệt bất hoạt típ 1,2,3.	Liều dùng: 0,5 ml Lịch tiêm: • Lịch tiêm cơ bản: - Gồm 3 mũi vào 2, 3, 4 tháng; hoặc 3, 4, 5 tháng; hoặc 2, 4, 6 tháng; - Hoặc 2 mũi vào 3, 5 tháng. Khoảng cách giữa mỗi mũi tiêm ít nhất là 1 tháng. • Lịch tiêm nhắc lại: Sau mũi tiêm cuối cùng ít nhất là 6 tháng và tốt nhất là giữa 11 và 13 tháng tuổi. Chống chỉ định Người bị dị ứng nặng (phản vệ) sau mũi tiêm trước hoặc với bất cứ thành phần nào của vắc xin. Người bị bệnh não tiến triển. Trẻ bị sốt hoặc bệnh cấp tính (phải hoãn tiêm). Không tiêm cho trẻ từ 6 tuổi trở lên với vắc xin ho gà toàn tế bào. Tác dụng không mong muốn - Các phản ứng thường được báo cáo nhất là phản ứng tại nơi tiêm, quấy khóc bất thường, ăn kém ngon và cáu kỉnh. - Phản ứng nặng: Sốt cao kéo dài cần nhập viện, phản vệ rất hiếm gặp Những điều cần lưu ý Hoàn thành miễn dịch cơ bản trước 6 tháng tuổi. Sau đó tiêm nhắc lại 1 liều bổ sung để kéo dài miễn dịch bảo vệ. Td được dùng để tiêm nhắc lại bạch hầu và uốn ván cho trẻ trên 7 tuổi.	Tiêm bắp
  3	Uốn ván - Bạch hầu hấp phụ (Td)	IVAC (Việt Nam)	Là vắc xin phối hợp từ giải độc tố uốn ván, giải độc tố bạch hầu tinh chế liều thấp (d) và được hấp phụ bằng tá chất phốt phát nhôm.	Liều tiêm: 0,5 ml Lịch tiêm: • Với đối tượng đã tiêm đủ mũi miễn dịch cơ bản tiêm nhắc lại 1 mũi vắc xin Td vào lúc 7 tuổi và sau đó tiêm nhắc lại sau 10 năm. • Với trẻ em từ 7 tuổi trở lên mà trước đó chưa được tiêm vắc xin phòng bệnh bạch hầu và uốn ván thì tiêm miễn dịch cơ bản 2 mũi, mũi 2 cách mũi thứ nhất 1 tháng. Tiêm nhắc lại sau 6 tháng và 10 năm. Chống chỉ định Người bị dị ứng nặng (phản vệ) sau mũi tiêm trước hoặc với bất cứ thành phần nào của vắc xin. Người bị bệnh não tiến triển. Trẻ bị sốt hoặc bệnh cấp tính (phải hoãn tiêm). Không tiêm cho trẻ từ 6 tuổi trở lên với vắc xin ho gà toàn tế bào. - Td: không tiêm bắp cho người có rối loạn chảy máu như Hemophilia hoặc giảm tiểu cầu. Tác dụng không mong muốn - Các phản ứng thường được báo cáo nhất là phản ứng tại nơi tiêm, quấy khóc bất thường, ăn kém ngon và cáu kỉnh. - Phản ứng nặng: Sốt cao kéo dài cần nhập viện, phản vệ rất hiếm gặp Những điều cần lưu ý Hoàn thành miễn dịch cơ bản trước 6 tháng tuổi. Sau đó tiêm nhắc lại 1 liều bổ sung để kéo dài miễn dịch bảo vệ. Td được dùng để tiêm nhắc lại bạch hầu và uốn ván cho trẻ trên 7 tuổi. Nếu tiêm cùng đợt với vắc xin khác hoặc huyết thanh miễn dịch thì tiêm vắc xin Td khác vị trí.	Tiêm bắp
  4	PENTAXIM	Sanofi (Pháp)	Là vắc xin chứa 5 thành phần kháng nguyên phối hợp từ giải độc tố bạch hầu, giải độc tố uốn ván, ho gà vô bào, kháng nguyên cộng hợp Polisaccharide của Hib và vi rút bại liệt bất hoạt típ 1,2,3.	Liều tiêm: 0,5 ml Lịch tiêm: • Lịch tiêm cơ bản: Gồm 3 mũi tiêm cho trẻ từ 2 tháng tuổi cách nhau 1-2 tháng. • Lịch tiêm nhắc lại: 1 mũi trong năm thứ 2. Chống chỉ định Người bị dị ứng nặng (phản vệ) sau mũi tiêm trước hoặc với bất cứ thành phần nào của vắc xin. Người bị bệnh não tiến triển. Trẻ bị sốt hoặc bệnh cấp tính (phải hoãn tiêm). Không tiêm cho trẻ từ 6 tuổi trở lên với vắc xin ho gà toàn tế bào. Tác dụng không mong muốn - Các phản ứng thường được báo cáo nhất là phản ứng tại nơi tiêm, quấy khóc bất thường, ăn kém ngon và cáu kỉnh. - Phản ứng nặng: Sốt cao kéo dài cần nhập viện, phản vệ rất hiếm gặp - PENTAXIM: + Các phản ứng thường được báo cáo nhất là phản ứng tại nơi tiêm, quấy khóc bất thường, ăn kém ngon và cáu kỉnh. + Phản ứng phù (sưng) chi dưới khi tiêm cùng với vắc xin có chứa Haemophilus influenzae típ b cũng được ghi nhận. Các triệu chứng này không đi kèm với dấu hiệu về tim – hô hấp.  Những điều cần lưu ý Hoàn thành miễn dịch cơ bản trước 6 tháng tuổi. Sau đó tiêm nhắc lại 1 liều bổ sung để kéo dài miễn dịch bảo vệ.	Tiêm bắp
  5	HEXAXIM	Sanofi (Pháp)	Là vắc xin chứa 6 thành phần kháng nguyên: Giải độc tố bạch hầu, giải độc tố uốn ván, ho gà vô bào, kháng nguyên bề mặt viêm gan B, kháng nguyên Polisaccharide của Hib và vi rút bại liệt bất hoạt típ1,2,3.	Liều tiêm: 0,5 ml Lịch tiêm: • Lịch tiêm cơ bản: Gồm 3 mũi cách nhau ít nhất 4 tuần hoặc 2 mũi cách nhau ít nhất 8 tuần. • Lịch tiêm nhắc lại: Tiêm mũi nhắc lại ít nhất 6 tháng sau mũi cơ bản cuối cùng.	Tiêm bắp
  6	ADACEL	Sanofi (Pháp)	Là vắc xin kết hợp 3 thành phần giải độc tố uốn ván hấp phụ; giải độc tố bạch hầu liều thấp hấp phụ và ho gà vô bào.	Liều dùng: 0,5 ml Lịch tiêm: • Được chỉ định gây miễn dịch chủ động nhắc lại phòng những bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván với một liều duy nhất ở người từ 4-64 tuổi. • Tùy theo khuyến cáo quốc gia, có thể được chọn lựa cho liều thứ 5 của vắc xin bạch hầu, uốn ván, ho gà vô bào ở trẻ em từ 4-6 tuổi.	Tiêm bắp
  7	ComBE Five (liquid)	Biological E (Ấn Độ)	Là vắc xin kết hợp 5 thành phần kháng nguyên: giải độc tố bạch hầu tinh chế, giải độc tố uốn ván tinh chế, kháng nguyên ho gà toàn tế bào, viêm gan B tái tổ hợp, Haemophilus influenza típ B (DTwP - rHepB - Hib) dạng lỏng.	Liều dùng: 0,5ml Lịch tiêm: • Lịch tiêm cơ bản: - Mũi 1: Lúc 2 tháng tuổi; - Mũi 2: Sau mũi 1 một tháng; - Mũi 3: Sau mũi 2 một tháng; • Lịch tiêm nhắc lại: Khi trẻ được 12 - 18 tháng tuổi.	Tiêm bắp
  8	BOOSTRIX	GSK (Bỉ)	Là vắc xin phối hợp từ giải độc tố bạch hầu, giải độc tố uốn ván và giải độc tố ho gà vô bào được hấp phụ trên aluminium hydroxid, hydrat hóa (Al(OH)3) và aluminium phosphat (AlPO4).	Liều tiêm: 0,5 ml Lịch tiêm: • Nếu đã tiêm các mũi cơ bản: tiêm nhắc Boostrix vào lúc tiền học đường (4-7 tuổi), thanh thiếu niên (9- 15 tuổi), sau đó tiêm nhắc Boostrix mỗi 10 năm. • Nếu chưa tiêm hoặc không nhớ rõ tiền sử tiêm các mũi cơ bản: Tiêm Boostrix vào ngày đã chọn, 1 tháng sau nhắc lại Td/Tdap, 5 tháng sau liều 2 tiêm Td/Tdap. Sau đó tiêm nhắc Boostrix mỗi 10 năm.	Tiêm bắp
  9	DPT - VGB - Hib	Serum Institute of India PVT. Ltd (Ấn Độ)	Là hỗn hợp chứa giải độc tố bạch hầu và uốn ván tinh khiết, vi khuẩn ho gà bất hoạt, kháng nguyên bề mặt viêm gan B không gây nhiễm có độ tinh khiết cao và thành phần Hib gồm vỏ polysaccharide không gây nhiễm có độ tinh khiết cao của vi khuẩn Haemohilus Influenza típ B.	Liều dùng: 0,5 ml Lịch tiêm: • Lịch tiêm cơ bản: 3 mũi − Mũi 1: Lúc trẻ được 6 tuần tuổi. − Mũi 2: Lúc trẻ 10 tuần tuổi. − Mũi 3: Lúc trẻ 14 tuần tuổi. • Liều tiêm nhắc lại: Tiêm nhắc lại cho trẻ lúc 15-18 tháng tuổi. Mũi nhắc lại DTwP được tiêm cho trẻ vào lúc 5 tuổi.	Tiêm bắp
  10	TETAVAX	Sanofi (Pháp)	Giải độc tố uốn ván, hấp phụ trên hydroxyt nhôm hóa hydrat.	Liều dùng: 0,5 ml. Lịch tiêm: • Lịch tiêm cơ bản: 3 mũi. - Mũi 1: Vào ngày đã chọn. - Mũi 2: Cách mũi đầu 1-2 tháng. - Mũi 3: Sau mũi 2 từ 6-12 tháng. • Lịch tiêm nhắc lại: Mỗi 10 năm. • Tiêm dự phòng sau phơi nhiễm: Tuân thủ theo phác đồ điều trị*. • Phòng ngừa uốn ván sơ sinh: Phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ hoặc có thai chưa chủng ngừa uốn ván phải tiêm hai mũi liên tiếp, cách nhau ít nhất 4 tuần. Với phụ nữ có thai, mũi 1 phải tiêm trước ngày dự sinh ít nhất 90 ngày	Tiêm bắp
  11	Vắc xin Uốn ván hấp phụ (TT)	IVAC (Việt Nam)	Giải độc tố uốn ván tính chế, hấp phụ phốt phát nhôm	Liều dùng: 0,5 ml. Lịch tiêm: • Lịch tiêm cơ bản: 3 mũi. - Mũi 1: Vào ngày đã chọn. - Mũi 2: Cách mũi đầu ít nhất 1 tháng. - Mũi 3: Sau mũi 2 từ 6-12 tháng. • Tiêm chủng cho phụ nữ tuổi sinh đẻ**. • Phụ nữ có thai: 2 mũi cách nhau 1 tháng, tiêm mũi 2 trước sinh 1 tháng.	Tiêm bắp
• *Phác đồ điều trị: 
  

  Loại vết thương	Người chưa chủng ngừa hay chủng ngừa chưa đầy đủ	Người chủng ngừa đầy đủ
  		5 đến 10 năm	>10 năm
  Vết thương sạch, nhỏ	Bắt đầu hoàn tất việc chủng ngừa: Giải độc tố uốn ván 1 mũi	Không xử trí gì thêm	Giải độc tố uốn ván 1 mũi
  Vết thương lớn, sạch có nguy cơ bị nhiễm uốn ván	Một tay: Globulin miễn dịch kháng uốn ván 250IU	Giải độc tố uốn ván 1 mũi	Một tay: Globulin miễn dịch kháng uốn ván 250IU
  	Tay còn lại: Giải độc tố uốn ván 1 mũi		Tay còn lại: Giải độc tố uốn ván 1 mũi
  Nguy cơ bị nhiễm uốn ván Đến trễ, cắt lọc chưa hết mô hoại tử	Một tay: Globulin miễn dịch kháng uốn ván 500IU Tay còn lại: Giải độc tố uốn ván 1 mũi Điều trị kháng sinh	Giải độc tố uốn ván 1 mũi Điều trị kháng sinh	Một tay: Globulin miễn dịch kháng uốn ván 500IU Tay còn lại: Giải độc tố uốn ván 1 mũi
  			Điều trị kháng sinh

  
  ** Tiêm chủng cho phụ nữ tuổi sinh đẻ (15-44 tuổi hoặc 15-35 tuổi theo WHO) 
  

  Lần tiêm	Thời gian tiêm	Thời gian bảo vệ	Hiệu lực bảo vệ
  Mũi 1	Lứa tuổi dậy thì hoặc trước khi mang thai	Chưa có	Chưa có
  Mũi 2	Sau mũi 1: 4 tuần	1 – 3 năm	80 – 90%
  Mũi 3	Sau mũi 2: 6 tháng	5 năm	95 – 98%
  Mũi 4	Sau mũi 3: 1 năm	10 năm
  Mũi 5	Sau mũi 4: 1 năm	Suốt lứa tuổi sinh đẻ

  
  
  Chống chỉ định
  - Bị dị ứng hay mẫn cảm với một trong các thành phần của vắc xin hoặc có biểu hiện dị ứng với lần tiêm trước.
  - Hoãn tiêm nếu đang bị sốt, nhiễm trùng cấp tính hay đợt tiến triển của bệnh mạn tính.
  (Vui lòng xem thêm ở phần Bệnh Bạch hầu về vắc xin kết hợp có thành phần uốn ván)
  
  Tác dụng không mong muốn
  - Tác dụng không mong muốn được báo cáo:
  + Sưng hạch bạch huyết.
  + Phản ứng dị ứng, mẫn cảm: Mày đay, phù, ngứa, ban đỏ.
  + Đau đầu, khó chịu, đau cơ, hạ huyết áp.
  + Sốt, khó chịu thoáng qua.
  - Tác dụng không mong muốn có thể gặp:
  + Hội chứng Guillain - Barré (nhạy cảm bất thường, liệt) hay viêm dây thần kinh cánh tay (liệt, đau lan cánh tay và vai).
  (Vui lòng xem thêm ở phần Bệnh Bạch hầu về vắc xin kết hợp có thành phần uốn ván)
  
  Những điều cần lưu ý
  - Không được tiêm bắp cho người bị rối loạn chảy máu như hemophili hoặc giảm tiểu cầu.
  - Không tiêm vào tĩnh mạch để tránh sốc phản vệ.
  - Vắc xin có thể bị ảnh hưởng đáp ứng miễn dịch nếu dùng đồng thời với liệu pháp ức chế miễn dịch.
  - Cần báo với bác sĩ nếu:
  + Đang bị suy giảm miễn dịch hay điều trị với thuốc ức chế miễn dịch.
  + Đã bị dị ứng hay phản ứng bất thường với lần tiêm trước.
  + Đã tiêm vắc xin uốn ván trong vòng 5 năm trở lại đây.
  + Đã từng bị hội chứng Guillain - Barré (nhạy cảm bất thường, liệt) hay viêm dây thần kinh cánh tay (liệt, đau lan cánh tay và vai). Bác sĩ sẽ xem xét cẩn thận và quyết định tiêm hay không mũi vắc xin uốn ván tiếp theo.
  (Vui lòng xem thêm ở phần Bệnh Bạch hầu về vắc xin kết hợp có thành phần uốn ván)